Zapomniane powstanie.

(…) patriotyczny lud Suwalszczyzny przez swoją nieugiętą walkę dał wyraz przywiązania do Macierzy i z walki tej mimo wielu cierpień wyszedł zwycięsko

Major Adam Rudnicki,  dowódca 41 Pułku Piechoty

rozkaz z 1 IX 1919 roku

Powstanie zostało w zasadzie wymazane z naszej pamięci dosyć skutecznie…Powstanie Sejneńskie, bo o nim mowa, po roku 1945  objęto zmową milczenia przez blisko pół wieku. Zabiegi komunistów były na tyle skuteczne, że – rzeczywiście – dzisiaj niewiele osób wie, że takie wydarzenie miało miejsce. A szkoda, bo powstanie – jak mało które w polskiej historii – było powstaniem zwycięskim.

W roku 1919 wojska niemieckie opuściły okupowane do tej pory terytorium Suwalszczyzny, co dla miejscowych społeczności – polskiej i litewskiej – stało się sygnałem do tworzenia własnej administracji państwowej. Ponieważ, zarówno Polacy jak i Litwini, uważali obszary za swoje, francuski marszałek Fedynand Foch (1851-1929), działając w imieniu aliantów, wytyczył linię demarkacyjną, dzieląc sporne terytoria na część polską i litewską. Linia Focha biegła od granicy Prus Wschodnich, przez miasteczko Wiszytyniec (zostało przyznane Litwinom), na południowy wschód  do Berżnik,  stąd do Niemna – po stronie polskiej znalazły się Berżniki, Sejny, Suwałki i Krasnopol. Dalej linia biegła niemal w linii prostej na północny wschód, w kierunku Oran, stamtąd dalej – aż do Dubinek. Po stronie polskiej znalazły się miejcowości: Orany, Troki, Landwarów, Wilno i Nowa Wilejka.

Litwini nie do końca pogodzili się z biegiem linii demarkacyjnej –  wycofali się z większości terytorium przyznanego Polsce,lecz Sejn i ziem aż do rzeki Czarnej Hańczy, opuścić nie zamierzali. Prowadzone przez cały sierpień negocjacje spełzły na niczym, w związku z czym dowództwo suwalskiego okręgu POW, na czele z podporucznikiem Adamem Rudnickim (1897 -?), podjęło decyzję o rozpoczęciu powstania przeciwko Litwinom – bezpośrednim impulsem do podjęcia walki była wizyta w Sejnach antypolskiego premiera Litwy, Mykolasa Sleževičiusa (1882-1939), który nawoływał do walki z Polakami.

Krótkie porównanie sił wojskowych obu walczących stron: powstańców, zorganizowanych w pięć kompanii piechoty i szwadron kawalerii, było ok. 1000, Litwini  dysponowali natomiast 1200 żołnierzami piechoty i 120 żołnierzami kawalerii.

O godzinie trzeciej w nocy, z 22 na 23 sierpnia 1919 roku, kompania podchorążego Łankiewicza uderzyła na Krasnopol i rozbroiła załogę litewską – do niewoli trafiło około 40 jeńców. Z miasta wyparto Litwinów, którzy nie stawiali znaczącego oporu. Zajęto również Kopciowo, Wiejsieje i Łoździeje – po kilkunastu godzinach znaczny obszar Suwalszczyzny znalazł się w rękach POW.
Niestety posiłki, na które liczyli powstańcy, do Sejn nie dotarły –  23 sierpnia w mieście miał zjawić się 41 Suwalski Pułk Piechoty. Za to na Suwalszczyznę dotarły posiłki litewskie – 26 sierpnia o godzinie 4:30 rozpoczął się litewski kontratak i po dwóch godzinach Litwini odzyskali utracone kilka dni wcześniej miejscowości, a także Sejny. W trakcie bezskutecznej obrony Sejn zginął – dowodzący akcją –  podporucznik Wacław Zawadzki. Oddziały POW, pod nowym dowództwem podporucznika Alexandrowicza, jeszcze tego samego dnia odbiły Sejny.

Po czterech dniach dotarły wreszcie do Sejn, tak długo oczekiwane przez powstańców posiłki. Żołnierze 41 Suwalskiego Pułku Piechoty przejęli od powstańców pozycje i odparli jeszcze jeden atak Litwinów. Do 9 września linię Focha obsadziły oddziały regularnego wojska, wtedy też walki zaczęły wygasać.

Po stronie polskiej zginęło 37 osób, straty litewskie są nieznane.

Zainteresowanych odsyłam pod adres http://pogranicze.sejny.pl/powstanie_sejnenskie,788-1.html – znajdziecie tam wiele, naprawdę ciekawych, artykułów dotyczących Powstania Sejneńskiego, których lekturę polecam.

Źródło: pl.wikipedia.org